Elke extra woning telt

Alweer 3,5 jaar zwaait Paul Smeulders als wethouder de scepter over onderwerpen als wonen en financiën. En de voormalig woordvoerder Wonen in de Tweede Kamer geniet er zichtbaar van “Qua werk is het ontzettend leuk. Het is een mix van concreet en abstract werk, van korte- en lange termijn uitdagingen.” Om er na een korte stilte aan toe te voegen: “Arnhem is ook een heerlijke stad om te wonen: heel groen, aan de rand van de Veluwe, met veel voorzieningen. Groot genoeg om alles te hebben, klein genoeg om persoonlijk aan te voelen.”

Onlangs presenteerde hij het Actieplan 'Beter Benutten Bestaande Woningvoorraad'. Met dit plan wil het college via verschillende actielijnen zo'n 1000 woningen aan de voorraad toevoegen. "Veel mensen lijden onder een tekort aan betaalbare woningen en stellen levenskeuzes zoals samenwonen of kinderen krijgen noodgedwongen uit. Het actieplan helpt ons bestaande gebouwen beter te benutten, zodat we sneller verlichting kunnen bieden terwijl nieuwbouwprojecten, zoals Rijnpark waar 7000 woningen gaan komen, nog in ontwikkeling zijn. Juist omdat we hier relatief snel impact mee kunnen maken geeft het mij energie om hieraan te werken."

Een van de actielijnen is het aanpakken van leegstand. Sinds 1 juli 2025 kent Arnhem een leegstandvergunning: wat levert dat op?

"We krijgen beter zicht op leegstand en kunnen in gesprek gaan met eigenaren. Het doel is hen te verleiden iets met leegstaande panden te doen. Met subsidies gaan we wonen boven winkels en transformatie van leegstaande panden stimuleren. Wonen boven winkels maakt de stad levendiger en veiliger, vooral in het centrum. Straten worden ook buiten winkeltijden beter gebruikt, het straatbeeld verbetert en meer mensen kunnen betaalbaar dichtbij voorzieningen wonen."

In het actieplan staat dat Arnhem de doorstroming op de woningmarkt wil bevorderen, bijvoorbeeld door senioren te helpen verhuizen. Hoe werkt dat in de praktijk?

“We zetten onder andere in op een verhuiscoach voor senioren. Veel ouderen wonen in relatief grote huizen en willen graag gelijkvloers wonen, zodat ze daar oud kunnen worden. De verhuiscoach begeleidt hen stap voor stap, helpt met het papierwerk en neemt de drempels weg die vaak ontmoedigend werken. Zo maken we het voor mensen makkelijker om te verhuizen, en een verhuizing leidt vaak tot meerdere andere verhuizingen. Daardoor stroomt de woningmarkt beter door en komen er woningen vrij voor gezinnen en starters. Overigens blijkt deze aanpak succesvol te zijn. Ik sprak vorige week nog een vrouw die aangaf dat zij de stap om te verhuizen zonder de verhuiscoach niet had gezet.”

Ook de ‘Week van de Woningruil’ is een nieuw initiatief. Hoe werkt dat in de praktijk en hoe zorg je dat huurders ook echt gaan ruilen?

“De Week van de Woningruil laat zien dat verhuizen makkelijker kan zijn dan je denkt. We hebben onder andere online platformen waar mensen die van woning willen ruilen zich kunnen inschrijven. Ik sprak onlangs twee vrouwen die elkaar daar hadden gevonden: de één wilde dichter bij haar familie wonen, de ander in de stad. Het bleek een perfecte match. Maar voor corporaties is het ook een leerproces. Zij ontdekken namelijk dat flexibeler omgaan met huurcontracten veel meer mogelijkheden biedt dan ze misschien eerst dachten. Zo kunnen ze beter inspelen op de wensen van bewoners en tegelijk de bestaande woningvoorraad optimaal benutten.”

Het plan ziet tevens kansen in optoppen, het toevoegen van extra woonlagen op bestaande flats. Hoe gaat dat er in de praktijk uitzien?”

“In Presikhaaf staan een aantal flats die zich heel goed lenen voor optoppen. We willen die kansen benutten en zijn er heel hoopvol over: als het ons lukt om de eerste twee flats op te toppen, kunnen we de lessen die we daarvan leren makkelijk toepassen op andere flats. In tien jaar tijd verwachten we zo zo’n 200 extra woningen te creëren. Daarbij kijken we ook naar de inrichting van de openbare ruimte, zodat het hele gebied een frisse uitstraling krijgt en de leefbaarheid verbetert.”

Wat doet de gemeente om te voorkomen dat meer woningen zorgen voor te veel druk op bijvoorbeeld parkeren, riool of het elektriciteitsnet?

“Dat is een terecht punt en iets waar we nu volop mee bezig zijn. Vooral parkeren vraagt veel aandacht: we willen niet dat de druk voor bestaande bewoners te hoog wordt, maar we willen ook niet te veel groen opofferen. Daarom werken we een plan uit waarin we goed kijken naar de balans tussen extra woningen, voorzieningen en openbare ruimte.”

Leefbaarheid en vergroening bij verdichting: hoe werkt dat?

“Het gaat niet alleen om extra woonlagen, maar ook aanbouwen van woningen op de begane grond. Samen met vergroening en herinrichting van de openbare ruimte zorgt dit voor een kwaliteitsimpuls: een frisse uitstraling, meer groen en een prettige leefomgeving. Daarbij organiseren we veel sessies en betrekken we bewoners actief bij de keuzes. Bewonersparticipatie vinden wij belangrijk. Zo kunnen we samen met de buurt plannen maken die zowel meer woningen opleveren als de leefbaarheid behouden.”

De laatste actielijn van het plan gaat over woningsplitsing en woningdelen. Dit roept soms zorgen op bij bewoners. Hoe worden zij meegenomen zodat ze dit toch als kans zien?

“We hebben een paar jaar geleden duidelijke regels opgesteld voor woningsplitsing, zodat overlast in de buurt wordt beperkt. Maar regels alleen zijn niet genoeg: binnen die kaders helpt een splitsingscoach bewoners die willen splitsen. Hij of zij legt uit wat kan, begeleidt bij de aanvraag en zorgt dat het proces soepel verloopt. Zo hoeven mensen niet zelf te worstelen met papierwerk of onduidelijke procedures. Voor de buurt betekent dit dat leefbaarheid behouden blijft, terwijl tegelijkertijd meer mensen een woning kunnen vinden.”

Het actieplan ‘Beter Benutten Bestaande Woningvoorraad’ raakt natuurlijk direct mensen in hun buurt. Hoe is het plan tot nu toe ontvangen door inwoners?

“Ik merk dat mensen vooral reageren op de maatregelen die hen direct raken. Als gemeente vinden we bewonersparticipatie heel belangrijk. De week van de woningruil is voortgekomen uit een wedstrijd die we organiseerden: ’het beste woonidee van Arnhem’. We nodigen bewoners uit om vanaf het begin mee te denken. Op die manier kunnen inwoners zelf meebouwen aan oplossingen en maken we duidelijk dat hun mening telt. Zo creëer je draagvlak”

Stel, het is 2030. Wat hoop je dan bereikt te hebben met het actieplan ‘Beter Benutten Bestaande Woningvoorraad’?

“Mijn doel is tegen 2030 zo’n 1000 extra woningen toegevoegd te hebben. Elke woning helpt de druk op de markt te verlichten. Arnhem wil zo’n 1000 woningen per jaar bouwen; met 100–200 extra woningen uit dit plan maakt dat echt verschil. De wooncrisis is groot, dus we pakken alles tegelijk aan: nieuwbouw én het beter benutten van bestaande woningen.”