Bouwen met bestaande materialen
Van pioniersprojecten naar standaardpraktijk voor CO₂-besparing en hergebruik van materialen
Bij nieuwbouw wordt vaak nog uitgegaan van een blanco canvas, gevolgd door lineair inkopen van virgin bouwmaterialen. Tegelijkertijd dwingen duurzaamheidsdoelen bouwers, ontwikkelaars en vastgoedeigenaren tot radicaal anders bouwen. Deze verantwoordelijkheid wordt steeds vaker genomen: grote vastgoedvermogensbeheerders en woningcorporaties hebben recent een commitment ondertekend om de CO₂-uitstoot in de bouwsector structureel te verlagen.
Het is voor de sector hét moment om te ontwerpen op basis van wat er al is: materialen, elementen en grondstoffen. Hergebruik van slooppanden, gecombineerd met biobased materialen, is de enige manier om de duurzaamheidsdoelen te halen. Het bespaart veel CO₂ en is vaak ook financieel aantrekkelijk.
Eerst het materiaal, dan ontwerpen
Deze benadering vraagt een fundamentele verandering in het opdrachtgeverschap. De traditionele volgorde – eerst ontwerp, dan materiaalkeuze – wordt omgedraaid: eerst het beschikbare materiaal in kaart brengen en daarmee ontwerpen. Circulair bureau Brokkenmákers begeleidt vastgoedorganisaties hierbij. Volgens Hylke Faber is er genoeg kennis om de transitie te laten slagen, maar die moet gebundeld worden. Brokkenmákers helpt vastgoedeigenaren de benodigde kennis te verzamelen, zodat sloop- en bouwopgaven gekoppeld kunnen worden.
De afgelopen jaren bewezen ook dat grondstofprijzen volatiel zijn. Bouwen met reeds beschikbare materialen biedt dus niet alleen duurzaamheid, maar ook betere kostenvoorspelbaarheid.
Universiteit Utrecht als voorbeeld
Een concreet voorbeeld is de nieuwbouw van het faculteitsgebouw Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht. Het ontwerp is aanbodgericht, gebaseerd op materialen uit het oude pand, zoals kanaalplaten, staal en kozijnen. Het ontwerp wordt tijdens het proces subtiel aangepast om hergebruik en CO₂-besparing mogelijk te maken.
De universiteit kiest niet voor een klein symbolisch pilotproject, maar voor grootschalige nieuwbouw (16.000 m²) waar hergebruik kostendekkend is. Ook toekomstige sloop- en bouwopgaven worden inmiddels zo benaderd.
Van pionieren naar standaardpraktijk
Aanbodgericht ontwerpen moet de standaardpraktijk worden. Alleen zo krijgen we grip op grondstoffenstromen en kunnen serieuze CO₂-reducties worden gerealiseerd. De materialen liggen vaak al klaar in bestaande gebouwen die gesloopt of getransformeerd worden. Klimaatwinst zit vooral in herbestemmen en hergebruiken.
Bron: Duurzaam Gebouwd - 2 december
Foto: DP6 architectuurstudio - Vakwerk Architecten
