9 lessen voor betere woningbouw
Voor architecten, stedenbouwkundigen, vastgoedprofessionals en het nieuwe kabinet.
Nederland stond ooit bekend om zijn vakmanschap en sociale ambitie in woningbouw, maar die reputatie brokkelt af. Nieuwe woningen worden kleiner, soberder en anoniemer, terwijl de aantallen moeten blijven stijgen. Wat gaat er mis en hoe kan het beter? De Architect publiceerde de afgelopen maanden een serie waarin experts hun zorgen en oplossingen deelden. Hun inzichten zijn samengevat in negen lessen.
1. Ontwerp de stad vanuit de plattegrond
In stedenbouwkundige plannen worden bouwvolumes vaak vastgelegd voordat de architect meedenkt. Daardoor ontstaan onhandige plattegronden en gevels.
Architect Beatriz Ramo pleit ervoor om de woningplattegrond leidend te maken: we wonen niet in gevels, maar in plattegronden. De architect moet dus al vanaf de eerste schets kunnen meedenken.
2. Zie gangen niet als restruimte
Volgens hoofdontwerper stedenbouw Flora Nycolaas (gemeente Amsterdam) zijn gemeenschappelijke ruimten vaak lang, donker en anoniem. Ze worden niet als gebruiksruimte meegeteld, omdat ze geen directe opbrengst genereren. Toch bepalen juist deze ruimten hoe bewoners elkaar ontmoeten.
Investeer ook in de ‘tussenruimte’, zodat woongebouwen levendige plekken worden in plaats van corridors.
3. Bouw gevarieerd en flexibel
Het groeiend aantal eenpersoonshuishoudens mag geen excuus zijn voor duizenden kleine standaardwoningen. Mensen wonen niet altijd klein, ook niet als ze alleen zijn. Architecten moeten werken aan aanpasbare plattegronden en variatie in woonvormen. Architect en stedenbouwkundige Thijs Asselbergs pleit voor herwaardering van het 'open bouwen' met scheiding tussen drager en inbouw.
Ook alternatieve vormen van samenwonen verdienen aandacht. Woningen moeten mensen met verschillende soorten relaties kunnen huisvesten.
4. Maak geen kijkdozen
Veel nieuwbouwwoningen hebben ramen aan één zijde, wat leidt tot donkere en eentonige interieurs. Ramen aan meerdere kanten vergroten het gevoel van ruimte en licht. Bewoners van kleine studio’s klagen bovendien over gebrek aan privacy, men kijkt letterlijk bij elkaar naar binnen. Zorg voor doordachte oriëntatie en afstand tussen gebouwen.
5. Besteed aandacht aan details
In kleine woningen telt elke centimeter. Een deur die iets opschuift, kan ruimte creëren voor een kast. Multifunctionele elementen verhogen de kwaliteit.
Slim ontwerpen betekent alle ruimte optimaal benutten.
6. Laat de architect ook opdrachtgever zijn
Voor haar Parijse wooncomplex met 300 unieke plattegronden koos Beatriz Ramo zélf de ontwikkelaar. Zo kon ze haar visie waarmaken. Dit proces kost tijd, maar meer verantwoordelijkheid en ruimte voor creativiteit kunnen projecten uit de standaardbouw sleuren.
7. Leer de taal van ontwikkelaars
Architecten moeten beter begrijpen hoe bouw- en beheerkosten werken, zegt senior managing director Mark Kuijpers (Greystar). Alleen zo kunnen ze effectief meedenken over haalbare oplossingen. Ook Ramo benadrukt het belang van een stevige dialoog: ken elkaars drijfveren en beperkingen.
8. Geef geld en ruimte aan coöperaties
De mooiste woningbouwprojecten ontstonden ooit dankzij kleine woningcoöperaties, zegt Dick van Gameren, architect en decaan van de faculteit bouwkunde. Ze hadden geen winstoogmerk en konden investeren in kwaliteit en leefplezier. De overheid ondersteunde dat toen en zou dat opnieuw moeten doen.
9. En voor de politiek: voer de ambities uit
Verschillende partijen noemen in hun programma’s het belang van architectuur, leefomgeving en woningcoöperaties. Woorden zijn echter niet genoeg. Maak die ambities concreet in beleid en uitvoering.
Bron: De Architect - 27 oktober 2025
Foto: Unsplash
